İş Sözleşmesinin Feshinde Önel Süresi ( İhbar Tazminatı )

 Belirsiz süreli iş sözleşmesinin feshini bildirme şartına uymayan taraf kanunda gösterilen sürelere ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. Bu ödeme uygulamada ihbar tazminatı olarak adlandırılmaktadır.
İhbar süreleri nispi emredici sürelerdir. Bu süreler toplu iş sözleşmesiyle artırılsa dahi artırılan süreler işçi lehine uygulanır. İşçi aleyhine yasal ihbar süresi yerine toplu iş sözleşmesiyle artırılan süreler uygulanmaz.
İş sözleşmesinin feshinde bildirim süreleri ( ihbar süreleri ) işveren için geçerli olduğu gibi, işçi bakımından da geçerlidir. İşçi önceden haber vermeden işini terk ederse, çalışma süresine göre değişen miktarda ihbar tazminatını işverene ödemek zorunda kalır.
İstifa eden işçi ihbar ve çalışırken her ne sebeple olursa olsun ölen işçinin kanuni varisleri, ihbar tazminatından yararlanamaz.
 Bildirim süresine ait ücret peşin ödenmek suretiyle iş sözleşmesi feshedilebilir. Ücretin peşin olarak ödenmesi halinde; brüt ücrete ilaveten işçiye sağlanan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatlerde göz önünde tutulur.
 İşçinin ihbar sürelerine ait ücret peşin ödenmek suretiyle iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde bu tazminattan gelir vergisi ve damga vergisi kesilir, sigorta primi kesilmez. Bu durumdaki işçinin ihbar süresi iş sözleşmesi derhal feshedildiğinden kıdeminden sayılmaz.
İhbar süresi kullandırılarak iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde ise ihbar süresi kıdeminden sayılır. İhbar tazminatının taksitler halinde ödenmesi durumunda, ihbar öneli içinde işçi ücretlerine zam yapılmışsa, bu zamdan sözleşmesi feshedilen işçi de yararlanır
İhbar tazminat davaları, 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 146.maddesine göre 10 yıllık zamanaşımına tabidir. Zamanaşımı işçinin iş sözleşmesinin sona erdirildiği tarihten itibaren başlamaktadır. Zamanaşımı alacak hakkını ortadan kaldırmaz, dava edilebilme olanağını ortadan kaldırır. ü Kötü niyet tazminatı ihbar tazminatından ayrı bir tazminattır. Feshin kötüye kullanıldığı durumlarda söz konusu olur. Örneğin; işçi iş güvencesi kapsamı dışındadır. Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip için işveren hakkında bir şikâyette bulunduğu veya kendisi aleyhinde dava açtığı ya da şahitlik yaptığı için iş sözleşmesi sona erdirilmişdir. Bu durumdaki işçi hem ihbar tazminatı hemde ihbar tazminatının üç katı tutarında kötü niyet tazminatını talep edebilir. Diğer bir ifadeyle ihbar tazminatı ödenmemiş olmak şartıyla kötü niyet tazminatı ihbar süresinin dört katı olarak ödenecektir.
Yargıtay Kararları
Yargıtay 9.HD-E:2008/35729-K:2010/17372-T:10.06.2010 İhbar tazminatı, belirsiz süreli iş sözleşmesini haklı bir nedeni olmaksızın ve usulüne uygun bildirim öneli tanımadan fesheden tarafın, karşı tarafa ödemesi gereken bir tazminattır. Buna göre öncelikle iş sözleşmesinin Kanunun 24 ve 25.madde yazılı olan nedenlere dayanmaksızın feshedilmiş olması ve Kanunun 17.maddesinde belirtilen şekilde usulüne uygun olarak ihbar öneli tanınmamış olması halinde ihbar tazminatı söz konusu olacaktır. Yine haklı fesih nedenine rağmen işçi ya da işverenin 26. maddede öngörülen hak düşürücü süre içinde fesih yoluna gitmemeleri halinde sonraki fesihlerde karşı tarafa ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü doğacaktır
Yargıtay 9.HD-E:2008/33707-K:2010/22634-T:09.07.2010 Belirli süreli iş sözleşmelerinde fesheden tarafın karşı tarafa bildirimde bulunarak önel tanıması gerekmez. İşçinin, belirli süreli iş sözleşmesiyle tam süreli kısmi süreli olarak ya da çağrı üzerine hatta takım sözleşmesiyle çalışması arasında, bildirim öneli tanınması gerekliliği yönünden bir fark bulunmamaktadır.
Yargıtay 9.HD-E:2008/40996-K:2010/30125-T:14.10.2010 Genel olarak iş sözleşmesini fesih hakkı, hak sahibine, karşı tarafa yöneltilmesi gereken tek tarafl ı bir irade beyanı ile iş sözleşmesini derhal veya belirli bir surenin geçmesiyle ortadan kaldırabilme yetkisi veren bozucu yenilik doğuran bir haktır. İşçininhaklı nedenle derhal fesih hakkı 4857 sayılı İş Kanunu 24.maddesinde düzenlenmiştir. İşçinin önelli fesih bildiriminin normatif düzenlemesi ise aynı Yasanın 17.maddesinde ele alınmıştır. Bunun dışında İş Kanununda işçinin istifası özel olarak düzenlenmiş değildir.
Yargıtay 9.HD-E:2008/37853-K:2010/31569-T:04.11.2010 ihbar tazminatı iş sözleşmesini fesheden tarafın karşı tarafa ödemesi gereken bir tazminat olduğu için, iş sözleşmesini fesheden tarafın feshi haklı bir nedene dayansa dahi, ihbar tazminatına hak kazanması mümkün olmaz.

• Paylaş: